مقدمه
امروزه دندانپزشکی کودکان اطلاعات فراوانی را درباره مراقبت از دندان‌های کودکان از طریق شبکه‌های اجتماعی، مقالات و بروشورها در اختیار خانواده‌ها قرار داده است. آگاهی والدین از این مراقبت‌ها می‌تواند از همان بدو تولد به تضمین سلامت دهان و دندان فرزندشان کمک کند. سلامت دهان و دندان نه تنها بر تغذیه، بلکه بر اعتمادبه‌نفس، گفتار و رشد اجتماعی کودک نیز تأثیرگذار است.
مراقبت از دندان نوزادان (زیر ۲ سال)
از چه سنی مراقبت دندانی را آغاز کنیم؟
مراقبت‌های دهانی از همان روزهای اول زندگی نوزاد شروع می‌شود. پس از هر بار تغذیه با شیر مادر یا شیشه، لثه‌های نوزاد باید با گاز استریل یا پارچه تمیز و مرطوب پاک شوند. با این کار از التهاب لثه جلوگیری شده و شرایط مناسبی برای رویش دندان‌ها فراهم می‌شود.
شروع رویش دندان‌های شیری
اولین دندان شیری معمولاً بین ۴ تا ۷ ماهگی در لثه پایینی ظاهر می‌شود. در این مرحله استفاده از مسواک‌های انگشتی مخصوص نوزادان توصیه می‌شود. بهتر است بعد از هر وعده غذایی یا شیر خوردن دندان‌ها تمیز شوند تا از پوسیدگی زودرس جلوگیری شود.
اولین مراجعه به دندانپزشک
حدود ۶ ماه پس از رویش اولین دندان، لازم است نوزاد را برای معاینه به کلینیک دندانپزشکی کودکان ببرید. این اقدام به پیشگیری از مشکلات آتی کمک می‌کند.
نکته: استفاده از خمیردندان برای کودکان زیر ۳ سال توصیه نمی‌شود چون ممکن است آن را ببلعند.
مراقبت از دندان کودکان ۳ تا ۵ سال
در این سن استفاده از مسواک‌های نرم مخصوص کودکان و خمیردندان‌های بدون فلوراید یا با فلوراید کم ضروری است. میزان خمیردندان باید به اندازه یک نخود باشد.
اقدامات مهم:
- مسواک زدن دوبار در روز
- استفاده از نخ دندان شب‌ها
- آموزش تف کردن خمیردندان به کودک
- مراجعه منظم به دندانپزشک هر ۶ ماه
یادآوری: بهتر است والدین تا ۵ سالگی همچنان به کودک در مسواک زدن کمک کنند.
چگونه کودک را به مسواک زدن علاقه‌مند کنیم؟
- اجازه دهید کودک رنگ و طرح مسواکش را خودش انتخاب کند.
- از خمیردندان با طعم دلخواه کودک استفاده کنید.
- آهنگ شاد در هنگام مسواک زدن پخش کنید.
- تایمر ۲ دقیقه‌ای برای مسواک تنظیم کنید.
- پس از هر بار مسواک، برچسب تشویقی به کودک بدهید.
نقش فلوراید در سلامت دندان کودکان
فلوراید باعث تقویت مینای دندان شده و احتمال پوسیدگی را کاهش می‌دهد. درمان‌های فلوراید در مطب دندانپزشکی به شکل ژل، وارنیش یا کف انجام می‌شود و تأثیر آن در پیشگیری از پوسیدگی اثبات‌شده است. با این حال، مصرف بیش‌ازحد آن ممکن است باعث لک شود.
پوسیدگی زودرس دندان در کودکان
عوامل ایجاد پوسیدگی:
- استفاده مکرر از شیشه شیر در شب
- تغذیه شبانه طولانی با شیر مادر
- تمیز نکردن دهان بعد از غذا یا شیر
پیشگیری:
- قطع شیر شبانه بعد از یک‌سالگی
- تمیز کردن دندان بعد از هر وعده غذایی
- تغذیه از ظروف باز به‌جای شیشه شیر
درمان این پوسیدگی‌ها معمولاً به دلیل سن پایین کودک تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود.
نشانه‌های شروع پوسیدگی
- لکه‌های سفید یا قهوه‌ای روی دندان
- حساسیت کودک هنگام غذا خوردن
- بوی بد دهان کودک
چطور از پوسیدگی دندان کودک جلوگیری کنیم؟
- دو بار مسواک در روز
- نخ دندان شبانه
- مراجعه منظم به دندانپزشک (هر ۶ ماه)
- فلوراید تراپی
- فیشور سیلانت تراپی: پوشاندن شیارهای دندان‌های آسیاب با ماده‌ای برای جلوگیری از پوسیدگی
عوارض دندان پوسیده در کودکان
- اختلال در تغذیه و بلع
- درد مزمن و التهاب
- بروز مشکلات گفتاری
- تأخیر در رشد فک
- ایجاد حساسیت دندانی
خوراکی‌های مفید برای سلامت دندان کودک
- منابع کلسیم: شیر، پنیر، ماست
- منابع ویتامین C: پرتقال، کیوی، توت‌فرنگی
- منابع ویتامین D: تخم‌مرغ، ماهی، نور خورشید
- سبزیجات و میوه‌ها: هویج، سیب، خیار
- مغزها: بادام، گردو، فندق
آیا جویدن آدامس برای کودکان خوب است؟
جویدن آدامس بدون قند برای کودکان بالای ۷ سال مفید است و باعث:
- تحریک بزاق
- تقویت فک
- تمیز کردن مواد غذایی باقی‌مانده
- خوشبو شدن دهان
جمع‌بندی
سلامت دهان و دندان کودکان پایه‌گذار سلامت عمومی آن‌هاست. والدین باید از همان نوزادی به فکر پیشگیری باشند. تغذیه مناسب، رعایت بهداشت، استفاده از روش‌های درمانی پیشگیرانه مانند فلورایدتراپی و مراجعه منظم به دندانپزشک، کلید داشتن لبخندی سالم در بزرگسالی است.
پیشنهاد ما: اگر به‌دنبال خدمات تخصصی دندانپزشکی کودکان هستید، حتماً از تیم متخصص کلینیک آنیسا مشاوره بگیرید و با برنامه‌ریزی مناسب از دندان‌های فرزندتان محافظت کنید.
